org-mode jest (między innymi) zaawansowanym systemem zarządzania
zadaniami i czasem.
Wyróżnia go przechowywanie wszystkiego w formie tekstu (bez
binarnych formatów) przy zachowaniu dużych możliwości. Może też być
wykorzystywany jako język do markupu (ta prezentacja została właśnie
w nim wykonana).
org-mode jest częścią GNU Emacsa i działa wewnątrz niego, ale
nie wymaga znajomości jego obsługi poza niezbędnym minimum.
Jeśli ktoś już używa Emacsa do innych zadań, to tym lepiej. Jeśli
nie, mimo wszystko warto się zapoznać z org-mode.
Do szeroko pojętego todo i tak prawdopodobnie musielibyśmy skorzystać z oddzielnego programu, więc sugerowałbym tutaj potraktować Emacsa jako środowisko uruchomieniowe, a sam org-mode jak program.
Żeby wygodnie edytować pliki org-mode w Emacsie, najlepiej
włączyć cua-mode udostępniający skróty takie, jak ctrl+c, ctrl+v
(Emacs jest starszy niż powszechne dziś skróty klawiszowe i jego
domyślna klawiszologia może wydać się obca).
M-x cua-mode
Najprostszą (chciaż nie podstawową) strukturą używaną przez org-mode jest lista.
- wyprowadzić psa - zrobić zakupy - kupić mleko - kupić chleb - prace domowe - zrobić pranie - umyć naczynia - odebrać pocztę
Klawisze:
M-Enter
M-Right
M-Left
Niewielkim wysiłkiem można naszą listę wzbogacić o "ptaszki".
Wystarczy dodać [ ].
- [ ] wyprowadzić psa - [2/2] zrobić zakupy - [X] kupić mleko - [X] kupić chleb - [33%] prace domowe - [ ] zrobić pranie - [X] umyć naczynia - [ ] odebrać pocztę
Jeśli wewnątrz [ ] umieścimy / bądź %, to otrzymamy
podsumowanie wszystkich podzadań w jednym z dwóch formatów. Jeśli
pozostawimy pusty nawias w elemencie-rodzicu, zaznaczy się on sam
gdy wykonane zostaną zadania potomne.
Nowy element listy będący zadaniem do wykonania wstawiamy
M-S-Enter.
Pól nie musimy zaznaczać ręcznie. Można je zaznaczać i odznaczać
skrótem C-c C-c – podwójnym wciśnięciem ctrl+c
Warto jednak pamiętać, że wszystko to nadal jest zwykłym tekstem i możemy poprawki nanieść ręcznie, jeśli przyjdzie taka potrzeba.
Prawdziwym sercem org-mode są, podobne do list, ale dużo potężniejsze, nagłówki.
* nagłówek ** podnagłówek ** drugi podnagłówek tekst należący do drugiego podnagłówka ** trzeci podnagłówek * drugi nagłowek
Nagłówki mogą być dowolnie głęboko zagnieżdżane.
Pierwsza ważna różnica między nagłówkami a listami, to domyślny stan
"zwinięcia". Gdy otworzymy istniejący plik .org, zobaczymy tylko
nagłówki najwyższego poziomu, które możemy rozwinąć wciskając Tab.
Nagłówek może zawierać w sobie dowolne inne struktury org-mode, np. listy.
* nagłówek ** podnagłówek - lista - lista cd. - [ ] nadal lista
Nagłówki wstawiamy i manipulujemy nimi tak samo, jak było z
elementami listy: M-Enter etc.
Do tej pory przedstawione check-listy pozwalają oznaczać listę wykonanych i niewykonanych zadań, ale niewiele ponad to. Jeśli chcemy większych możliwości, możemy zrealizować listę zadań przy pomocy nagłówków.
* TODO wyprowadzić psa * [2/2] zrobić zakupy ** DONE kupić mleko ** DONE kupić chleb * [33%] prace domowe ** TODO zrobić pranie ** DONE umyć naczynia ** TODO odebrać pocztę
Jak można zauważyć, zamiast kratek z 'X', stosujemy słowa kluczowe
"TODO" i "DONE". Ich stan zmienia się dość rozwlekłą kombinacją C-c
C-t. Może się to wydawać nieczytelne i niewygodne, ale taka forma
jest dużo bardziej konfigurowalna.
Nagłówek typu TODO wstawiamy analogicznie jak w przypadku list:
M-S-Enter
Domyślnie zadanie może znajdować się w dwóch stanach: TODO albo DONE. Listę tę można dowolnie zmodyfikować linią zaczynającą się od "#+TODO:". Osobiście stosuję następującą listę:
#+TODO: TODO(t) MAYBE(m) | WAITING(w@) DONE(d!/@) ABORTED(a@/@)
Stany przed pionową kreską są uznawane za nieukończone, a stany za
nią – za ukończone. Litery w nawiasach oznaczają klawisze skrótu
(wciskane po C-c C-t), które ustawiają dany stan.
#+TODO: TODO(t) MAYBE(m) | WAITING(w@) DONE(d!/@) ABORTED(a@/@)
Za literami stoją przy niektórych stanach specjalne flagi.
Wykrzyknik oznacza, że chcemy, żeby została zalogowana data i
godzina ustawienia takiego stanu (czyli np. informacja, kiedy
ukończyliśmy dane zadanie).
Małpa oznacza to samo, a ponad to poprosi nas o komentarz do zmiany
(np. informacja, dlaczego rezygnujemy z zadania albo na co
oczekujemy).
Slash mówi, że chcemy flagę za nim stojącą zastosować do stanu, do którego przejdziemy z tego stanu, jeśli to zrobimy (np. dlaczego jednak uznaliśmy zadanie za niedokończone).
Jeśli chcemy wyświetlić wszystkie zadania, które wymagają uwagi,
możemy wcisnąć C-c / t. Włącza to funkcję zwaną w ogólności
sparse tree. W tym przypadku ogranicza widoczne nagłówki do zadań
oczekujących na wykonanie.
Jeśli pracujemy nad jakimś zadaniem dłużej, możemy chcieć zapisywać, kiedy i jak długo nad nim pracowaliśmy.
Takie informacje możemy przypisać do nagłowka. Aby oznaczyć
rozpoczęcie pracy nad zadaniem, wciskamy C-c C-x C-i. Gdy skończymy
pracować, wciskamy C-c C-x C-o. Potem można, na przykład, z tak
zapisanego czasu pracy wygenerować raport w formie tabelki.
Zdarza się, że wykonywane zadanie dotyczy jakichś plików zewnętrznych. org-mode umożliwia powiązanie tych plików z zadaniem na kilka sposobów. Pierwszym z nich są załączniki.
Skrótem C-c C-a otwieramy menu operacji na załącznikach. Wciskając
'm' wybieramy opcję przeniesienia pliku z innego miejsca. Jest też
opcja kopiowania bądź skorzystania z symlinków lub hardlinków.
Od tego momentu mamy dostęp do tych plików z poziomu zadania, a pliki znajdują w jednym dedykowanym miejscu, więc nam się nie zgubią.
Wszystkie przydatne operacje na załącznikach są dostępne w menu wspomnianym wcześniej.
Drugim sposobem na powiązanie plików (i nie tylko) z zadaniem jest użycie odnośników.
Odnośnik może wskazywać nie tylko na pliki, ale też na strony internetowe, inne nagłówki org-mode, emaile, a nawet kod wykonywalny.
Odnośnik tworzymy klawiszami C-c C-l. Tak samo też edytujemy.
Otwarcie odnośnika umoźliwia skrót C-c C-o.
Odnośniki można w praktyce zastosować np. do tworzenia notatek do analizowanego kodu. Odnośnik do pliku może określać nam nie tylko plik, ale i linię, a więc możemy tworzyć komentarze do wybranych linii bez modyfikacji samych plików z kodem.
Załóżmy, że zamówiliśmy nowy telefon z Androidem i planujemy go
zrootować od razu jak do nas dotrze.
Możemy utworzyć zadanie "Zamówić i zrootować telefon", ustawić mu
stan WAITING, dodać jako załączniki wszystkie pliki, które będą nam
potrzebne do rootowania telefonu (zakładając, że przygotujemy je
sobie zawczasu), a na koniec dodamy odnośnik do strony z
przewodnikiem jak się za nie zabrać.
W międzyczasie możemy gdzieś w ramach tego samego nagłówka zanotować numer przewozowy przesyłki z telefonem, a nawet zrobić z niego odnośnik czy to do maila, w którym go dostaliśmy, czy to do strony gdzie możemy śledzić przesyłkę.
Tym sposobem, mamy zgromadzone w jednym miejscu wszystkie informacje i materiały dotyczące tego zadania. Dzięki temu możemy skupić się na realizacji planów, a nie na szukaniu skrawków zadania po dysku.
Tak jak wspomniałem, org-mode ma też kilka innych zastosowań.
Tym razem już bez przykładów zastosowania, żeby nie przerazić.
Plik .org można wyeksportować do bardzo wielu formatów. Od LaTeX-a,
przez HTML po widoczną tu prezentację. Wręcz można używać wielu
symboli LaTeX-a (np. Ω możemy zapisać \Omega) bezpośrednio w
pliku .org.
Dzięki temu, znając chciażby częściowo format org-mode, często
nie musimy się uczyć innych formatów.
org-capture jest wygodnym mechanizmem tworzenia konfigurowalnych notatek w trakcie wykonywania dowolnej innej pracy w Emacsie. Docenią przede wszystkim dotychczasowi użytkownicy Emacsa.
org-agenda agreguje i wyświetla w przystępny sposób wszystkie zaplanowane zadania, żeby ułatwić wybór co powinno zostać zrobione pierwsze. Ich posortowanie jest głównie chronologiczne, ale zależy też od czynników takich jak ustawiony priorytet czy zbliżający się deadline.
Zgadza się, org-mode zawiera opcję tworzenia arkuszy kalkulacyjnych. One również są zapisywane w formacie tekstowym, a więc można je odczytać (choć o "inteligentnej" edycji nie może być mowy) dowolnym edytorem. Są zadziwiająco rozbudowane i są świetnym pokazem "siły" tego pakietu.